Od 1 lipca 2020 roku wprowadzono znowelizowane kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń z funduszu alimentacyjnego, które wynosi 900 zł na osobę w rodzinie.
Kryterium dochodowe obowiązuje od okresu świadczeniowego rozpoczynającego się 1 października 2020 roku.
Regulacja ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w odniesieniu do kwestii dochodu uległa zmianom z uwagi na wejście w życie ustaw wprowadzających działania osłonowe w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Uzasadnieniem dla powyższych zmian – jest zaistniała potrzeba wprowadzenia szczególnych rozwiązań, mających na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym i społecznym pandemii.
Zmiana kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego
W myśl art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2020r., poz. 808 z późn. zm. – zwanej dalej „u.p.o.u.a.”) świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej (tj. osobie uprawnionej do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna), jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kryterium dochodowego określonego w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.
Wprowadzona na mocy art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 zwanej dalej „z.u.z.d.o” nowelizacja zakłada podwyższenie kryterium dochodowego do wysokości 900 zł i obowiązuje od 1.07.2020 r. ( art. 76 pkt 5 z.u.z.d.o.).
Podwyższone kryterium dochodowe będzie obowiązywało od nowego okresu świadczeniowego, czyli od 1.10.2020 r., a dochód, który będzie brany pod uwagę do oceny wniosku, będzie dochodem z roku bazowego 2019 r., przy uwzględnieniu ewentualnej utraty lub uzyskania dochodu.
Dnia 1 lipca 2020 roku regulacja art. 9 u.p.o.u.a. została wzbogacona o ust. 2a i 2b w następującym brzmieniu:
W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza kwotę, o której mowa w ust. 2 u.p.o.u.a., o kwotę nie wyższą niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej w okresie świadczeniowym, na który jest ustalane prawo do tego świadczenia, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie ( art. 9 ust. 2a u.p.o.u.a.).
W przypadku gdy wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej, ustalona zgodnie z ust. 2a u.p.o.u.a., jest niższa niż 100 zł, świadczenie to nie przysługuje (art. 9 ust. 2b u.p.o.u.a.).
Istotą tej regulacji jest możliwość przyznania świadczenia osobie uprawnionej, w sytuacji przekroczenia kryterium dochodowego przypadającego na osobę w rodzinie o niewielką kwotę.
Nowe unormowanie zakłada, że w przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na jednego jej członka przekracza kryterium dochodowe o kwotę nie wyższą niż kwota świadczeń z funduszu alimentacyjnego (co do zasady wynosi ona tyle co zasądzone alimenty, ale nie więcej niż 500 zł), wysokość przedmiotowego świadczenia będzie ustalana jako różnica między pełną kwotą świadczenia a kwotą przekroczenia kryterium.
Co istotne, świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie będzie przysługiwało, jeżeli wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej, ustalona zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”, jest niższa niż 100 zł. Oznacza to, że najniższe świadczenie z funduszu alimentacyjnego wynosić może 100 zł miesięcznie.
Podkreślić należy, że do czasu nowelizacji ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów brak było możliwości zastosowania przy ustalaniu prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego rozwiązania zakładającego mechanizm „złotówka za złotówkę”. Należy zwrócić uwagę, że również w orzecznictwie dominował pogląd, iż wysokość dochodu jest kryterium bezwzględnym, jego przekroczenie wywołuje niekorzystne dla strony skutki prawne niezależnie od skali przekroczenia. Przepisy w tym zakresie nie pozwalały na jakiekolwiek odstępstwo. Funkcjonujące w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów do czasu nowelizacji, która weszła w życie 1.07.2020 r., rozwiązanie jednakowo dyskwalifikowało wnioskodawcę z grona uprawnionych do świadczeń z funduszu alimentacyjnego zarówno, gdy uzyskał on dochód wyższy od dopuszczalnego o kilka groszy, jak i w sytuacji, gdy kryterium dochodowe przekroczone zostało kilkakrotnie (zob. wyrok WSA w Łodzi z 23.08.2017 r., II SA?Łd 153/17, LEX nr 2357146).
Obniżenie wynagrodzenia lub dochodu traktowane jako utrata dochodu
Artykuł 15 oa ust. 2 u. COVID-19 – dodany przez art. 73 pkt 24 ustawy z 16.04.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 – u. COVID-19, zmieniającej ustawę COVID-19 – od 18.04.2020 r., wprowadził regulację, zgodnie z którą obniżenie wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub obniżenie dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z powodu przeciwdziałania COVID-19, stanowi utratę dochodu w rozumieniu tej ustawy i jest uwzględniane przy ustalaniu prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okresy świadczeniowe od dnia 1 października 2019 r. do dnia 30 września 2021 r.
Powyższe rozwiązanie uwzględnia zmiany w systemie zatrudnienia oraz wynagrodzenia, jakie następują na rynku pracy w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu epidemicznego, a obejmujące zarówno redukcję wymiaru zatrudnienia (wymiaru czasu pracy), jak i wynagrodzenia (obniżenie wynagrodzenia).
Na tle wprowadzonego rozwiązania pojawiają się wątpliwości co do:
– sposobu udokumentowania utraty dochodu,
– daty początkowej przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego w przypadku utraty dochodu w rozumieniu art. 15oa u.COVID-19.
W odniesieniu do sposobu udokumentowania utraty dochodu ustawa COVID-19 nie określa szczególnych zasad ustalania takiego dochodu, stąd też należy stosować ogólne przepisy ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów obowiązujące w tym zakresie. Zatem w przypadku utraty dochodu do wniosku o świadczenie z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć dokumenty potwierdzające ich utratę (zgodnie z art. 15 ust. 4a u.p.o.u.a.).
Z kolei w odniesieniu do zagadnienia daty początkowej przyznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego w przypadku utraty dochodu w rozumieniu art. 15oa u.COVID-19 należy zastosować unormowanie art. 18 ust. 4 u.p.o.u.a. Oznacza to, że w razie utraty dochodu prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się od pierwszego pełnego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła utrata dochodu, nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku.